ናይ individualized education program ወይ “IEP” እንታይ እዩ?

ናይ individualized education program ወይ “IEP” እንታይ እዩ?

Individualized Education Program (IEP፣ ዉልቓዊ ናይ ትምህርቲ መደብ) ሓደ ስንክልና ዘለዎ ተማሃራይ ትርጉም ዘለዎ ትምህርቲ ንምርካብ ዘድልዮ ትምህርትን ኣገልግሎታትን ዝርዝር መግለጺ እዩ። እቲ ዉልቓዊ ናይ ትምህርቲ መደብ ወይ IEP፣ ሓደ ህጻን ዝረኽቦ ፍሉይ ኣገልግሎት ትምህርቲ ዝገልጽ ሰነድ እዩ። IEP ሕጋዊ ሰነድ ኮይኑ ተማሃሮ ኩሎም ኣብቲ IEP ዝተዘርዘሩ ኣገልግሎታት ናይ ምርካብ መሰል ኣለዎም። IEP ንሓደ ህጻንን ትምህርታዊ ድሌታቱን ዝምጥን ክኸውን ኣለዎ፣ ከምኡ’ውን ንኣገልግሎት ንምሃብ ዝሕግዙ ፈጠራዊ ስትራተጂታት ከጠቓልል ይኽእል።

እቲ IEP ዝስዕቡ ከጠቓልል ኣለዎ፦

• መግለጺ ናይቲ ተማሃራይ ህሉው ደረጃታት ትምህርታውን ተግባራውን ኣፈጻጽማ-እቲ ተማሃራይ ከመይ ከምዘሎ
• ዓመታዊ ትምህርታዊ ዕላማታት
• ናይ ሓደ ህጻን ምዕባለ ብኸመይ ከም ዝዕቀንን መዓስ በብእዋኑ ብዛዕባ ምዕባለ ናይቲ ህጻን ጸብጻባት ከም ዝቐርብን ዝገልጽ መግለጺ
• መግለጺታት ናይ ኩሎም ሓደ ህጻን ኣብ ክልቲኡ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ክፍሊ ምድላውን ኣብ ፍሉይ ትምህርቲ ምድላውን ዝረኽቦ ኣገልግሎታት
• መግለጺ ናይቶም እቲ ተማሃራይ ዝረኽቦ “ተዛመድቲ ኣገልግሎታት” ከም ፍወሳ ዘረባን ቋንቋን፣ መጓዓዝያን፣ ምኽርን ዝኣመሰሉ
• መግለጺ ናይ ኩሎም ክቐርቡ ዘለዎም ናይ መደብ ምምሕያሻት፣ ከም ዝተመሓየሹ ናይ ንባብ ንዋት፣ ንፈተናን ካልእ ዕዮታትን ዝኸውን ኣንባቢ፣ ንኣስተምህሮ ዝኸውን መቕረጺ ቴፕ ወዘተ።
• እቲ ተማሃራይ ሓገዝቲ ቴክኖሎጂ መሳርሕታትን ኣገልግሎታትን የድልዮ ድዩ ኣይድልዮን ዝብል ውሳነ። ሓጋዚ ቴክኖሎጂ ማለት ዓቕሚ ተማሃራይ ዘዕብዩ ወይ ዝዕቅቡ መሳርሒታት ወይ ስርዓታት ማለት ኮይኑ ብንግዲ ዝፈረዩ ነገራት ከም ኮምፒተር ወይ ብሕታዊ ቁልፊ ሰሌዳ ከጠቓልሉ ዝኽእሉ እዮም።
• ውሳነ ብዛዕባ ብቑዕነት ንምትዕርራያት ኣካላዊ ትምህርቲ፣ ከምኡ’ውን ብቑዕ እንተኾይኑ ብኸመይ ከም ዝወሃብ
• እቲ ተማሃራይ ኣብ ክፍልታትን ንጥፈታትን ሓፈሻዊ ትምህርቲ ብኸመይ ከም ዝሳተፍን እንተዘይኮይኑ ድማ ስለምንታይ ከም ዝሳተፍ ዝገልጽ መግለጺ
• ዝኾነ ይኹን መንበሪ ኣባይቲ እቲ ተማሃራይ ንዝተናውሐ ናይ ትምህርቲ ዓመት ኣገልግሎት ንምውሳድ ክህልዎ እዩ፣ ብጉጅለ IEP ኣድላዪ እንተኾይኑ
• ንተማሃራይ ዘድሊ ጽልኢ ዝመልኦ ምትእትታዋት እንተሃልዩ።
• ቦታ፣ ንውሓት ግዜን ድግግምን ናይቲ ክወሃብ ዘለዎ ኣገልግሎት
• ኣገልግሎታት ዝጅምረሉ ዕለታት
• እቲ ተማሃራይ 16 ዓመት ምስ መልእ፣ ወይ ካብዚ ዝንእስ እንከሎ ኣብ ግብሪ ንኽውዕል ካብቲ IEP ከይደንጐየ ዝጅምር፣ ወይ ድማ ብጉጅለ IEP ኣድላዪ እንተኾይኑ፥ 1) ግቡእ ዝዕቀኑ ድሕሪ ካልኣይ ደረጃ ዕላማታትን 2) ነቲ ተማሃራይ ነቶም ዕላማታት ኣብ ምብጻሕ ንምሕጋዝ ዘድልዩ ናይ ትርጉም ኣገልግሎታትን።

ብተወሳኺ፣ ኣማራጺ ገምጋማት ዝወስዱ ተማሃሮ፣ ኣብ IEPኦም እዞም ዝስዕቡ እውን ክካተቱ ኣለዎም፤

• መግለጺ መዐቀኒታት ወይ ናይ ሓጺር ግዜ ዕላማታት
• እቲ ተማሃራይ ኣብቲ ስሩዕ ገምጋም ንምንታይ ክሳተፍ ከምዘይክእል ዝገልጽ መግለጺ
• እቲ ፍሉይ ኣማራጺ ገምጋም ስለምንታይ ንተማሃራይ ከም ዝምጥን ዝገልጽ መግለጺ።

ውላደይ ንፍሉይ ትምህርቲ ብቑዕ እንተኾይኑ ድሕሪ እቲ ናይ መጀመርታ ገምጋም ክንደይ ግዜ IEP ክረክብ እዩ?

ሓደ ተማሃራይ ንፍሉይ ትምህርቲ ብቑዕ ምዃኑ ካብ ዝውሰን ኣብ ውሽጢ 30 ናይ ዓውደ ኣዋርሕ መዓልታት ኣኼባ IEP ክካየድ ኣለዎ። ሓደ ቤት ትምህርቲ ዲስትሪክት ሓደ ተማሃራይ ንፍሉይ ኣገልግሎት ትምህርቲ ብቑዕ ምዃኑ ምስ ወሰነ፣ እቲ ኣውራጃ ናይ IEP ኣኼባ ንምክያድን ንተማሃራይ ውልቃዊ ውጥን ንምምዕባልን 30 ናይ ዓውደ ኣዋርሕ መዓልታት (ናይ ትምህርቲ መዓልታት ዘይኮነ) ኣለዎ።

መን እዩ ነቲ IEP ዘማዕብሎ?

IEP Team ናይቲ ተማሃራይ መደብ ትምህርቲ ኣብ ምሕንጻጽ ክሕግዙ ብዝኽእሉ ሰባት ዝቖመ እዩ። ናይ ሰባት ጉጅለ ነቲ IEP ናይ ምጽሓፍን ምጽዳቕን ሓላፍነት ኣለዎ። እዞም ዝስዕቡ ሰባት ኣካል ናይቲ IEP Team ኮይኖም ብሓፈሻ ኣብ ኩሉ ናይ IEP ኣኼባታት ክህልዉ ይግባእ፤

• ወላዲ ወይ ኣላዪ
• እንተወሓደ ሓደ ካብቶም ናይቲ ተማሃራይ ሓፈሻዊ ትምህርቲ መምህራን (እቲ ተማሃራይ ኣብቲ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ሃዋህው ዝሳተፍ እንተኾይኑ ወይ ዝሳተፍ እንተኾይኑ)
• እንተወሓደ ሓደ ካብቶም ናይቲ ተማሃራይ ፍሉይ ትምህርቲ መምህራን፣ ወይ ኣድላዪ ኣብ ዝኾነሉ እዋን፣ ወሃቢ ፍሉይ ትምህርቲ
• ኣብ ትምህርቲ ስንኩላን ህጻናት ብቑዕ ዝኾነን ብዛዕባ ሓፈሻዊ ስርዓተ ትምህርትን ዝርከብ ጸጋታትን (ከም ዳይረክተር ፍሉይ ትምህርቲ) ኣፍልጦ ዘለዎን ወኪል ኣውራጃ
• ናይ ገምጋም መረዳእታ ክትርጉም ዝኽእል ውልቀሰብ (ሓደ ካብቶም ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሱ ሰባት ወይ ናይ ቤት ትምህርቲ ስነ-ኣእምሮኣዊ ክኢላ ክኸውን ይኽእል)
• ከም ድሌት ወላዲ ወይ ኣውራጃ፣ ካልኦት ብዛዕባ እቲ ቆልዓ ፍልጠት ወይ ፍሉይ ክእለት ዘለዎም
• እቲ ተማሃራይ (ኣድላዪ እንተኾይኑ)
• ወሃብቲ ኣገልግሎት ምስግጋር (ከም ሞያዊ ክኢላታት ወይ ሓደ ካብ ናይ ደገ ትካል ከም Developmental Disability Administration (DDA፣ ክፍሊ ልምዓታዊ ስንክልና) ዝመጸ ሰብ)።

ካልኦት ሰባት ኣብ ጉጅለ IEP ክህልዉ ይኽእሉ እዮም። እቲ ሕጊ ብፍላይ ካልኦት “ብዛዕባ እቲ ህጻን ፍልጠት ወይ ፍሉይ ክእለት ዘለዎም” ኣብቲ IEP Team ክሳተፉ የፍቅድ። እዚ ማለት እቲ ጉጅለ IEP ኣዝማድ፣ ፈተውቲ ስድራቤት፣ ኣባላት ማሕበረሰብ፣ ቴራፒስትን ተጣበቕትን ከጠቓልል ይኽእል። እቲ ኣውራጃ ወይ ወላዲ ነቲ ቆልዓ ብዝምልከት መን ፍልጠት ወይ ክእለት ከም ዘለዎ ይውስን። ኣብ ናይ ውላድካ ጉጅለ IEP ክካተቱ ኣለዎም ዝበልካዮም ሰባት እንተሃልዮም፣ ንኽዕደሙ ንቤት ትምህርቲ ምሕባርካ ኣረጋግጽ። ይኹን እምበር ብመሰረት IDEAን ሕጊ ፍሉይ ትምህርቲ ግዝኣትን ኣባላት ጉጅለ IEP ኣብ ኩሉ ኩነታት ኣብቲ መደብ ክሳተፉ ዘይክግደዱ ይኽእሉ እዮም። ሓደ ኣባል ናይቲ ኣብ ላዕሊ ዝተዘርዘረ ኣባል ናይ IEP ጉጅለ ኣብቲ ናይ IEP ኣኼባ ክሳተፍ ኣየድልዮን እዩ፣ እቲ ኣባል ዘለዎ ከባቢ ስርዓተ ትምህርቲ ናይቲ ኣኼባ ርእሰ ነገር እንተዘይኮይኑን ወላድን ኣውራጃ ቤት ትምህርትን ምምጻኡ ኣድላዪ ከምዘይኮነ ብጽሑፍ እንተተሰማሚዖምን። ንኣብነት፣ ሓደ ወሃቢ ዘረባን ቋንቋን ክሳተፍ ክግደድ ዘይክእል እንተኾይኑ፣ ኣገልግሎት ዘረባ ኣርእስቲ ናይቲ ኣኼባ IEP እንተዘይኮይኑን ወላድን ቤት ትምህርቲ ዲስትሪክትን ክልቲኦም ብጽሑፍ ይሰማምዑ፣ እቲ ወሃቢ ዘረባን ቋንቋን ክሳተፍ ኣየድልዮን እዩ ምኽንያቱ ዕላማ ናይ... እቲ ኣኼባ ናይቲ ተማሃራይ ናይ ባህሪ ምትእትታው ውጥን ጥራይ ንምዝታይ እዩ። ብተወሳኺ፣ ኣባላት ናይ IEP ጉጅለ ወላድን ቤት ትምህርቲ ዲስትሪክትን ብጽሑፍ እንተተሰማሚዖም፣ ዋላ እቲ ኣኼባ ምምሕያሽ ወይ ዘተ ናይቲ ኣባል ጋንታ ከባቢ ዘጠቓልል እንተኾነ፣ ካብቲ ኣኼባ ክምኽነዩ ይኽእሉ። ይኹን እምበር፣ እቲ ዝተመኽነየ ኣባል IEP ጉጅለ ቅድሚ እቲ ኣኼባ ንኽልቲኦም ወላድን ንኣውራጃ ቤት ትምህርትን ኣብ ምምዕባል IEP ብጽሑፍ ርእይቶ ከቕርብ ኣለዎ።

ጉጅለ IEP መዓስ ይእከብ ከምዘሎ ብኸመይ ይፈልጥ?

እቲ ኣውራጃ ንወለዲ ብዛዕባ ዕላማ ናይቲ IEP ኣኼባ፣ ሰዓትን ቦታን፣ ከምኡ’ውን መን ክሳተፍ ምዃኑ ከፍልጥ ኣለዎ። ወለዲ ንኽሳተፉ ዕድል ከም ዝረኽቡ ንምርግጋጽ እቲ ኣውራጃ ብኣግኡ ምልክታ ክህብ ኣለዎ። እቲ ኣኼባ ብሓባር ኣብ ዝተሰማምዑሉ ግዜን ቦታን ክውደብ ይግባእ። ወላድን ኣውራጃ ቤት ትምህርትን እንተተሰማሚዖም፣ ኣኼባታት ብተሌፎን ወይ ብቪድዮ ኮንፈረንስ እውን ክካየድ ይኽእል።

ኣብ IEP እንታይ ኣበርክቶ ክገብር ይኽእል?

ካብ ወለድን ካልኦት ነቲ ተማሃራይ ዝፈልጥዎን ብዛዕባ ዓወቱ ዝግደሱን ሰባት ዝመጽእ ኣበርክቶ፣ ውጽኢታዊ መደብ ፍሉይ ትምህርቲ ንምፍጣር ሓገዳሲ ባእታ እዩ። ወለዲ ኣገደስቲ ኣካል ናይ IEP ጉጅለ ኮይኖም ብዛዕባ ካልኦት ጠቐምቲ ሰባት ገለ ዓበይቲ ሓሳባት ክህልዎም ይኽእል እዩ። ጉጅለ IEP ትልሚ ኣብ ዝፈጥርሉ እዋን ነቲ ድሩትነት ኣብ ግምት ከእቱ ኣለዎ። ኣብዚ መስርሕ እዚ ኣበርክቶ ክገብሩ ዝኽእሉ ካልኦት ሰባት እንተሃልዮም ነቲ ቤት ትምህርቲ ክትሕብሩ ይግባእ። ከም ተጣባቒ መጠን ዘለካ ተራ ኣገዳሲ ክፋል፣ ነቲ ብኣውራጃ ቤት ትምህርቲ ዝወሃብ ዘሎ ትምህርታዊ መደብን ኣገልግሎታትን ምትንታን እዩ። ንኣብነት፣ ብዛዕባ ዓቕሚ ውላድካ ዘለካ ርድኢት ኣብ ግምት ብምእታው፣ እቲ ሸቶታትን ዕላማታትን ርትዓዊ ድዩ፧ እቶም ብኣውራጃ ዝምከሩ ዓይነታት ኣገልግሎታት ንውላድኩም ለውጢ ከምጽኡ ድዮም? ንውጥን ትምህርቲ ንምምሕያሽ ሓሳባት እንተሃልዩኩም ኣብ ኣኼባ ጉጅለ IEP ድምጺ ክትህቡ ይግባእ። ኣብቲ መስርሕ ሓድሽ ኣረኣእያን ፈጠራን ክትውስኽ እውን ትኽእል ኢኻ። እቶም መምህራን ኣብ ግምት ዘየእተውዎ ክኾኑ ዝኽእሉ ውላድካ ከተሳትፍ እትኽእለሉ መገድታት ሕሰብ። ንኣብነት፣ ንውላድካ ብፍሉይ ንጥፈት ወይ ስፖርታዊ ግዜ ዚወሃቦ ሽልማት፣ ኣብ ገዛ ዕዮ ገዛ ንኺገብር ዚድርኾ እንተ ዀይኑ፣ ሽዑ ዕዮታት ብምፍጻም ተመሳሳሊ ዓስቢ ኣብ ቤት ትምህርቲ ኪቐርብ ይኽእል እዩ። ወይ ድማ ውላድካ ብዙሕ ምዝንባልን ሰባትን ጫውጫውን ኣብ ዝህልወሉ እዋን ኣጸጋሚ ግዜ ከም ዘጋጥሞ ትፈልጥ ትኸውን። ውላድካ ቅድሚ ወይ ድሕሪ እቶም ዝተረፉ ተማሃሮ ክፍሊ ክቕይር ሓሳብ ክትህብ ትኽእል ኢኻ።

IEP ንናይ ባህሪ ጉዳያት ብኸመይ ይምልስ?

እቲ IEP ናይ ባህሪ ጸገማት እንተሃልዩ ተግባራዊ ናይ ባህሪ ገምጋምን ናይ ባህሪ ምትእትታው ውጥንን ከጠቓልል ይግባእ። ንሓደ ተማሃራይ ባህርያቱ ኣብ መንገዲ ትምህርቱ ወይ ናይ ካልኦት ተማሃሮ ዕንቅፋት ዝኾነ ተማሃራይ፣ እቲ IEP ባህርያት ንምምሕያሽ ዝሕግዙ ዕላማታትን ነቲ ጸገም ንምፍታሕ ዝሕግዙ ስትራተጂታትን ክህብ ይግባእ። ሓደ ተማሃራይ ዝገብሮ ባህሪ ምስ ስንክልናኡ ዝተኣሳሰር ክኸውን ከም ዝኽእል ምዝካር ኣገዳሲ እዩ። IEP ናይ ባህሪ ጸገማት ኣቐዲሙ ክግምትን ነቶም ጸገማት ቅድሚ ምፍጣሮም ንምምላስ ኣድማዒ መንገድታት ክፈጥርን ይግባእ።

ሓደ IEP መዓስ እዩ ዝግምገም ወይ ዝድገም?

 እንተወሓደ ኣብ ዓመት ሓንሳብ፣ ይኹን እምበር ኣባል ጉጅለ IEP ጠለብ ምስ ዘቕረብ ተደጋጋሚ ግዜ ክኸዉን ይኽእል። IEPs እንተወሓደ ኣብ ዓመት ሓደ ግዜ ክግምገሙ ኣለዎም። ይኹን እምበር፣ ሓደ ኣውራጃ ዋላ’ውን ንኽግምገም ግዜኡ እንተሓለፈ፣ IEP ክኽተል ኣለዎ። ኣብ መወዳእታ ሓደ ዓመት፣ ጉጅለ IEP ተኣኪቡ ነቲ መደብ ትምህርቲ ክግምግሞን ዓመታዊ ዕላማታት ናይቲ ተማሃራይ ይዕወት ድዩ ኣይዕወትን ክውስን ኣለዎ። እቲ ተማሃራይ ኣካዳሚያዊ ምዕባለ እንተዘየርኣየ ወይ ብዛዕባ እቲ ተማሃራይ ሓድሽ ሓበሬታ እንተተረኺቡ እቲ IEP ክኽለስ ኣለዎ። እቲ IEP ሓደ ተማሃራይ እናበሰለ ምስ ከደ ዝቕየር ድሌታት እውን ኣቐዲሙ ክግምት ይግባእ። ብተወሳኺ IEP ኣብ ዝኾነ እዋን ብሕቶ ኣባል ጋንታ ወይ ኩነታት ኣብ ዝተቐየረሉ እዋን ክግምገም ይኽእል። ይኹን እምበር፣ ብመሰረት IDEAን ሕጊ ፍሉይ ትምህርቲ ግዝኣትን፣ ሕጂ ድሕሪ ዓመታዊ ኣኼባ ገምጋም ኣብ IEP ናይ ሓደ ህጻን ለውጢ ክግበር ይከኣል እዩ፣ እቲ ወላድን ኣውራጃን ከምኡ ክገብሩ እንተተሰማሚዖም፣ ኣኼባ IEP ከይጸወዑ። ኣብ ከምዚ ኩነታት፣ ናይቲ ህጻን IEP ንምምሕያሽ ወይ ንምምሕያሽ፣ ብጽሑፍ ዝተጻሕፈ ሰነድ ክውዕል ይኽእል። ብሕቶ ወላዲ፣ እቲ ቤት ትምህርቲ ዲስትሪክት ነቲ ወላዲ ነቲ ምምሕያሻት ዘጠቓለለ ዝተመሓየሸ ቅዳሕ ናይቲ IEP ክህቦ ኣለዎ። እቲ IEP ወይ ናይ ውላድኩም ፍሉይ ኣገልግሎት ትምህርቲ ተቐይሩ እዩ ኢልኩም እንተሓሲብኩም፣ ብስምምዕ ዝተገብረ ዝኾነ ናይ ጽሑፍ ምምሕያሻት ሓዊስካ ቅዳሕ ናይቲ ናይ ቀረባ እዋን IEP ንኣውራጃ ሕተቱ። ብመሰረት IDEA፣ ኣውራጃታት ቤት ትምህርቲ እውን፣ ምድልዳል ኣኼባታት ጋንታ IEP ብምትብባዕ፣ ንነፍሲ ወከፍ ተማሃራይ ኣብ ዓመት ዝካየድ ቁጽሪ ኣኼባታት IEP ክቕንሱ ይተባብዑ።

ብዘይ ፍቓድ ኣብ IEP ውሉደይ ለውጢ እንተ ተገይሩኸ?

ብዛዕባ ስክፍታታትካ ብኡንብኡ ምስቲ ቤት ትምህርቲ ተዘራረብ። ኣካል ናይቲ IEP ጋንታ ኢኻ እሞ ኣብ ኩሉ ውሳነታት ብዛዕባ ፍሉይ መደብ ትምህርቲ ውላድካ ክትጽንበር ኣለካ። ምስ ሰራሕተኛታት ቤት ትምህርቲ ብምዝርራብ ንዘጋጠመካ ዘይምርድዳእ ብዘይወግዓዊ መንገዲ ክትፈትሖ እንተዘይክኢልካ፣ ንተወሳኺ ኣማራጺታት ኣብዚ ሕታም ክፍሊ VII ኣፈታትሓ ዘይምርድዳእ ኣንብብ።

ውላደይ ንፍሉይ ትምህርቲ ብቑዕ ምስ ኮነ፣ ተወሳኺ ገምጋም ኣሎ ድዩ?

እወ፣ ስንኩላን ተማሃሮ እንተወሓደ ኣብ ሰለስተ ዓመት ሓደ ግዜ፣ ኣድላዪ እንተኾይኑ ድማ ዝያዳ ክግምገሙ ኣለዎም። ዋላ እኳ እቲ IEP ኣብ ዓመት ሓደ ግዜ ክግምገም ዘለዎ እንተኾነ፣ ዳግመ-ገምጋም ስንኩላን ተማሃሮ ክንድኡ ብተደጋጋሚ ክኸውን ኣየድልዮን እዩ። ዳግመ-ገምጋም እንተወሓደ ኣብ ሰለስተ ዓመት ሓደ ግዜ ክኽሰት ኣለዎ። ሓደ ወላድን ናይቲ ቤት ትምህርቲ ኣዉራጃን ናይ ሰለስተ ዓመት ዳግመ-ገምጋም ኣድላዪ ከምዘይኮነ ክሰማምዑ ይኽእሉ እዮም። ይኹን እምበር፣ እዞም ናይ ሰለስተ ዓመት ገምጋማት መብዛሕትኡ ግዜ ንወለድን ንኣውራጃታት ቤት ትምህርትን ሓደ ተማሃራይ ከመይ ከምዘሎ ጠቓሚ ሓበሬታ ይህቡ። ሓደ ተማሃራይ ካብ ካልኣይ ደረጃ ናብ ካልኣይ ደረጃ ኣብዘን ሰለስተ ዓመታት ዘጋጥሞ ለውጢ እሞ ሕሰብ! ንውላድካ ዳግማይ ከይትፍትኖ ቅድሚ ምስምማዕካ ኣጸቢቕካ ሕሰብ ምኽንያቱ ካብቲ ናይ መወዳእታ ገምጋም ዝነበረ ኣብዘን ዝሓለፈ ሰለስተ ዓመታት ብዙሕ ነገራት ተቐይሩ ክኸውን ይኽእል እዩ። ሓደ ተማሃራይ ቀልጢፉ ዳግማይ ክግምገም ዝኽእል፣ እቲ ቤት ትምህርቲ ዲስትሪክት ናይቲ ህጻን ትምህርታውን ኣገልግሎታውን ድሌታት ዳግመ-ገምጋም ከምዘድልዮ እንተ ወሲኑ (እዚ እቲ ቆልዓ ምምሕያሽ ዝገበረሉ ኩነታት ዘጠቓልል እዩ) ወይ ድማ እቲ ወላዲ ወይ መምህር ዳግመ-ገምጋም እንተሓቲቱ። ይኹን እምበር፣ ወላድን ኣውራጃን ገምጋም ኣድላዪ ምዃኑ እንተዘይተሰማሚዖም፣ ዳግመ-ገምጋም ኣብ ዓመት ካብ ሓደ ግዜ ንላዕሊ ክኽሰት ኣይክእልን እዩ። ዕላማታት ዳግመ-ገምጋም ንምፍላጥ፤

1. እቲ ተማሃራይ ናይ ብቕዓት መዐቀኒታት ምምላእ ይቕጽል ድዩ ኣይቕጽልን።
2. ዕላማታት IEP ንምምላእ እንታይ ዓይነት ተወሳኺ ኣገልግሎታት የድሊ
3. ህሉው ደረጃታት ኣካዳሚያዊ ውጽኢትን ተዛመድቲ ዕቤታት ድሌታትን ናይቲ ተማሃራይ።

እቲ IEP ጉጅለ ነቲ ህሉው መረዳእታ ገምጋም ንተማሃራይ ክምርምርን ነዞም ኣብ ላዕሊ ዝተዘርዘሩ ሰለስተ ጉዳያት ንምፍታሕ እንታይ ተወሳኺ ፈተና እንተሃልዩ ከምዘድሊ ክውስን ኣለዎ።

ስንክልና ዘለዎ ውላደይ ኣብ IEP ዝተገልጸ ኣገልግሎት ኣበይ ክረክብ እዩ?

ስንኩላን ተማሃሮ ኣብቲ ዝወሓደ ገደብ ዘለዎ ናይ ትምህርቲ ሃዋህው ክምሃሩ ኣለዎም - እዚ ድማ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ክፍሊ ማለት ክኸውን ይኽእል። ሓደ ኣገዳሲ መትከል IDEA ስንኩላን ተማሃሮ ብዝተኻእለ መጠን ኣብቲ ሓፈሻዊ መደብ ትምህርቲ ክካተቱ እምበር ብተናጸል ክግለሉ ወይ ክምሃሩ የብሎምን። ስንኩላን ህጻናት ኣብቲ ዝወሓደ ገደብ ዘለዎ ሃዋህው ናይ ምምሃር መሰል ኣለዎም። እዚ ማለት ሓደ IEP Team ንሓደ ተማሃራይ ኣብ ሓደ ቦታ ምስቶም ስንክልና ዘይብሎም ተማሃሮ ንኣካዳሚያዊ፣ ዘይኣካዳሚያዊን ካብ ስርዓተ ትምህርቲ ወጻኢ ንዝግበር ንጥፈታት ምምሃርን ኣገልግሎት ምሃብን ኣብ ግምት ከእቱ ኣለዎ። ሓደ ስንክልና ዘለዎ ተማሃራይ ካብ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ክፍሊ ምድላው ክእለ ዝኽእል፣ ዋላ’ውን ኣብ ክፍሊ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ተወሳኺ ደገፍን ኣገልግሎታትን እንተሃልይዎ፣ እቲ ድሌታት ኣዝዩ ከቢድ ወይ ምዝንባዕ ዘለዎ ኮይኑ፣ ትምህርታዊ ምዕባለ ክገብር ዘይክእል ምስ ዝኸውን ጥራይ እዩ። ኩሎም ስንክልና ዘለዎም ተምሃሮ ብዘይ ደገፍ ኣብ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ክፍሊ ክዕወቱ ኣይክእሉን እዮም። ገለ ተማሃሮ ኣብ ክፍሊ ካብ ሓጋዚ መምህር ውልቃዊ ሓገዝ የድልዮም፣ ወይ ድማ ምምሕያሽ ናይ ስርዓተ ትምህርቲ፣ ንዋት ወይ ኣገባብ ትምህርቲ የድልዮም። ካልኦት ተማሃሮ ምሉእ ብምሉእ ዝተፈለየ ምድላው፣ ከም ፍሉይ ናይ መዓልቲ ቤት ትምህርቲ ወይ ናይ ገዛ ትምህርቲ ይደልዩ። ገለ ስንክልና ዘለዎም ተማሃሮ ካብቲ ኣብ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ምድላው ክቐርብ ዝኽእል ንላዕሊ ስለዘድልዮም፣ ነፍሲ ወከፍ ኣውራጃ ቤት ትምህርቲ ንስንኩላን ተማሃሮ ዝተፈላለየ ትምህርታዊ ምድላዋት ከምዘሎ ከረጋግጽ ኣለዎ። ተማሃሮ ኣብቲ ናብ ክፍሊ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ዝቐረበ ትምህርታዊ ምድላው ክምሃሩ ኣለዎም፣ ግን ከኣ ሕጂ’ውን ነቲ ተማሃራይ ኣካዳሚያዊ ምዕባለ ንኽገብር ዘኽእሎ እዩ። እዚ ደረጃ ትምህርታዊ ምድላዋት ሓደ ሓደ ግዜ ቀጻልነት ምድብ ተባሂሉ ዝጽዋዕ ኮይኑ፣ ነቶም ኣብቲ ብጸጋም ዘሎ ሰንጠረዥ ዝተገልጹ ኣማራጺታት ከጠቓልል ይኽእል።

ውላደይ IEP እንተሃልይዎን ኣብ ናይ ትምህርቲ ዓመት እንተተንቀሳቒስናን እንታይ ይኸውን?

1. ኣብ ውሽጢ ግዝኣት ዝግበር ምንቅስቓስ: እቲ ሓድሽ ኣውራጃ ቤት ትምህርቲ ነቲ ተማሃራይ ምስቲ ኣብቲ IEP ዝተዘርዘረ ኣገልግሎት ካብቲ ናይ ቀደም ኣውራጃ ክሳብ እቲ ሓድሽ ኣውራጃ ወይ ነቲ ናይ ቀደም IEP ዝቕበል ወይ ሓድሽ IEP ዘማዕብል ኣገልግሎት ክህቦ ኣለዎ።
2. ካብ ግዝኣት ወጻኢ ምስ ዝግዕዝ: እቲ ሓድሽ ኣውራጃ ኣብቲ ሓድሽ ግዝኣት ነቲ ተማሃራይ ምስቲ ኣብቲ IEP ዝተዘርዘረ ኣገልግሎት ካብቲ ናይ ቀደም ኣውራጃ ክሳብ እቲ ሓድሽ ኣውራጃ ገምጋም ዘካይድ፣ ኣድላዪ እንተኾይኑ፣ ከምኡውን ሓድሽ IEP ዘማዕብል ክህቦ ኣለዎ።

 

ኣብ ክልቲኡ ኩነታት፣ እቲ ሓድሽ ቤት ትምህርቲ ናይቲ ህጻን ፍሉይ ትምህርቲ መዛግብቲ ብቕልጡፍ ንምርካብ ርትዓዊ ስጉምቲ ክወስድ ኣለዎ፣ እቲ ዝሓለፈ ቤት ትምህርቲ ድማ ነቲ ሕቶ መዝገብ ብቕልጡፍ መልሲ ክህብ ኣለዎ።

ስንክልና ዘለዎ ውላደይ ኣብ እዋን ሓጋይ ፍሉይ ኣገልግሎት ትምህርቲ ክረክብ ይኽእል ድዩ?

እወ.

1. Extended school year (ESY፣ ዝተናውሐ ናይ ትምህርቲ ዓመት) ኣገልግሎት

እቲ IEP ጉጅለ እቲ ተማሃራይ ትርጉም ዘለዎ ትምህርቲ ንኽረክብ እቲ ኣገልግሎታት ኣድላዪ ምዃኑ እንተ ወሲኑ፣ ሓደ ስንክልና ዘለዎ ተማሃራይ ኣብ እዋን ሳመር ፍሉይ ኣገልግሎት ትምህርቲ ክረክብ ይኽእል እዩ። ንዝተናውሐ ናይ ትምህርቲ ዓመት ኣገልግሎት ብቑዕ ምዃን ኣብዞም ዝስዕቡ ረቛሒታት ዝተመርኮሰ ክኸውን ይኽእል፤

• እቲ ተማሃራይ ኣብ ሓጋይ ክእለቱ ናይ ምጥፋእ ተኽእሎ
• እቲ ተማሃራይ ዓመታዊ ዕላማታት IEP ንምምላእ ናይ ሓጋይ መደብ ኣድላዪ ድዩ ኣይኮነን
• ካብ ሓደ በዓል ሞያ ዝመጸ ለበዋ
• ናይቲ ተማሃራይ ትምህርታዊ ታሪኽ።

ኣውራጃታት ቤት ትምህርቲ፣ ሓደ ተማሃራይ ንዝተናውሐ ናይ ትምህርቲ ዓመት ኣገልግሎት ከምዘድልዮ ኣብ ዝውስኑሉ እዋን፣ ጋንታታት IEP ዝጥቀሙሉ መዐቀኒታት ከዳልዉ ይግደዱ። ውላድኩም ዝተናውሐ ዓመት ኣገልግሎት ዝሓትት እዩ ኢልኩም እንተሓሲብኩም፣ ቅዳሕ ናይቲ ኣውራጃ መዐቀኒታት ሕተቱ። ናይ ሓጋይ መደብ እንተተዋሂቡ ዕላማታት IEP ከማልእ ኣለዎ። ብኻልእ ኣዘራርባ፣ ኣብቲ ንኹሎም ተማሃሮ ዝቐርብ ናይ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ሓጋይ ቤት ትምህርቲ ኮርሳት ምስታፍ እኹል ክኸውን ኣይክእልን እዩ። ናይ ሓደ ተማሃራይ IEP ኣብ ናይ ትምህርቲ ዓመት ሓደ ንሓደ ሓጋዚ ዝህብ እንተኾይኑ፣ ኣብ እዋን ሓጋይ እውን ሓደ ንሓደ ሓገዝ ክወሃቦ ኣለዎ። ዝተናውሐ ናይ ትምህርቲ ዓመት መደብ ንተማሃራይ ብዘይ ዝኾነ ወጻኢታት ክወሃብ ኣለዎ። እቲ ኣውራጃ ንዝተናውሐ ናይ ትምህርቲ ዓመት ኣገልግሎት ብቑዕ ዝኾነ ተማሃራይ ዝምጥን ናይ ሳመር መደብ እንተዘይብሉ፣ እቲ ኣውራጃ ከምዚ ዓይነት ክፈጥር ወይ ነቲ ተማሃራይ ብኻልእ ናይ ቤት ትምህርቲ ኣዉራጃ ወይ ብውልቂ ትካል ኣብ ዝቐርብ መደብ ንኽሳተፍ ነቲ ተማሃራይ ክኸፍለሉ ኣለዎ። እቲ ኣውራጃ ምስቲ ዝተናውሐ ናይ ትምህርቲ ዓመት መደብ ዝተኣሳሰር ናይ መጓዓዝያን ካልእ ወጻኢታትን ክኸፍል ኣለዎ።

2. መንበሪን ኣገልግሎትን ኣብ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ሓጋይ ቤት ትምህርቲ

ሓደ ስንክልና ዘለዎ ተማሃራይ ንኣገልግሎት ESY ብቑዕ እንተዘይኮይኑ ግን ኣብቲ ናይቲ ኣውራጃ ሓፈሻዊ ትምህርቲ ናይ ሓጋይ ቤት ትምህርቲ መደብ እንተተመዝጊቡ፣ እቲ ቤት ትምህርቲ ሕጂ’ውን ነቲ ተማሃራይ መንበሪን ፍሉይ መምርሕን ክህብ ኣለዎ። ውላድኩም ኣብቲ መደብ ንኽሳተፍ ተወሳኺ ሓገዝ ዘድልዮ እንተኾይኑ ነዞም ኣገልግሎታት ብመሰረት IDEA ወይ ክፍሊ 504 ሕተቱ።

ፍሉይ መደብ ትምህርቲ ውላደይ ካብ ቤት ትምህርቲ ናብ ዓበይቲ ህይወት ንኽሰጋገር ክሕግዞ ይኽእል ድዩ?

ቅዳሕ ዝተተርጎመ ናይ ዉሉደይ IEP ክረክብ ይኽእል ዶ?

እወ፡ ክትርድእዎ ንክትኽእሉ እንተደሊኩም ቕዳሕ ዝተተርጎመ ናይ ዉሉድኩም Individualized Education Program (IEP፣ መደብ ትምህርቲ ብደረጃ ውልቀ-ሰብ) ክትረኽቡ ክትኽእሉ ኢኹም።

ብመሰረት ሕግታት ፍሉይ ትምህርቲ፣ ኣዉራጃታት ናይ ፍሉይ ትምህርቲ ፍቓድ ቅጥዕን “prior written notices ኣቐዲሞም ዝተጻሕፉ ምልክታታትን ክትርጉም ኣለዎ.”

እቶም ሕግታት ፍሉይ ትምህርቲ ብምጹር IEP ባዕሉ ክትርጉሞ ከም ዘለዎ ዝኾነ ኣይዛረብን እዩ። ይኩን እምበር፣ ናይ US Department of Education (ኣሜሪካ ክፍሊ ትምህርት) ከም’ኡውን US Department of Justice (ኣሜሪካ ክፍሊ ፍትሕ) ን ምስ Civil Rights Act (ሕጊ ሰብኣዊ መሰላት) ናይ ርእሲ VI ንምኽባር ኣዉራጃታት ናይ IEP ታት ትርጉም ንምሃብ ድሉዋት ክኾኑ ከምዘለዎም ገሊጹ እዩ።  ከምዚ ዝስዕብ ይገልጹ፦

ኣብ ትሕቲ Title VI (ርእሲ VI)፣ ኩሎም ኣድለይቲ ሰነዳት፣ እንተላይ ናይ ተምሃራይ IEP ሓዊስካ፣ ን LEP (ዝተገደበ ናይ እንግሊዘኛ ክእልት ዘለዎም) ክረኽብዎም ድልዋት ክኾኑ ኣለዎም ይኹን እምበር እዚ ማለት ኩሎም ኣድለይቲ ሰነዳት ኣብቲ ኣዉራጃ ዉሽጢ ናብ ዘለዉ ቋንቋታት ክትርጎሙ ኣለዎም ማለት ኣይኮነን። ንኣብነት፣ ወቕታዊን ዝተማልአን ናይ ቃል ትርጉም ወይ ናይ ሓደ ኣድላዪ ሰነድ ዝተተርጎመ ጹሟቕ ጽሑፍ ኣብ ሓደሓደ ኩነታት እኹል ክኸዉን ይኽእል። ይኹን እምበር ሓደ ኣዉራጃ፣ ን IEP ን ምስኡ ንዝተተሓሓዙ መሰላት ወለዲን ትርጉም ዘለዎ ቐረብ ንኸዉሕስ ወቕታዊን ዝተማልአን ዝተተርጎሙ IEP ታት ንምቕራብ ምድላው ክኸዉን ኣለዎ። እዚ ወለዲ ኣብ ግዜ ኣኼባ IEP ጥራሕ ዘይኮነስ ኣብ ኩሉ ናይ ትምህርቲ ዓመታት ናይ ዉሉዱ ምዕባለ ንምክትታልን ናይ IEP ኣገልግሎታት ምቅራቦምን ንምርግጋፅ ትርጉም ዘለዎ ናይ IEP ቐረብ ምርካብ ስለዘድልዮ እዩ።

https://sites.ed.gov/idea/files/policy_speced_guid_idea_memosdcltrs_iep-translation-06-14-2016.pdf

ዝተተርጎመ ቅዳሕ ናይ ዉሉድኩም ጉጅለ IEP ምስ እትደልዩ፣ ኣብ ናይ ዉሉዶም ኣዉራጃ ቤት ትምህርቲ ንዘሎ ክፍሊ ፍሉይ ትምህርቲ ርኸብዎም።  

ሕቶታት ወይ ስግኣታት ምስ ዝህልወኩም፣ ብኽብረትኩም ናብ Office of Enforcement Operation (OEO፣ ቤት-ጽሕፈት ምትግባር ስርሒት) ደዉሉልና ከምኡ’ዉን ንሕና ክንሕግዝ ክንፍትን ኢና።